Aby utrzymać zbiory w możliwie najlepszym stanie, niezbędne jest zapewnienie im odpowiednich i stałych warunków mikroklimatycznych, takich jak temperatura i wilgotność. Te parametry mają bezpośredni wpływ na stan muzealiów – mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Zapewnienie właściwych i możliwie stałego mikroklimatu w salach ekspozycyjnych, magazynach czy pracowniach konserwatorskich często jest wyzwaniem. Istnieje wiele czynników wpływających na wahania tych parametrów, takich jak stare budownictwo, zwiedzający w mokrych okryciach, niekontrolowane otwieranie okien, zbyt szczelna stolarka czy ograniczenia ekonomiczne – lista jest długa.
Największe znaczenie dla zachowania eksponatów w dobrej kondycji ma utrzymanie wilgotności względnej na odpowiednim, stałym poziomie
Jest to szczególnie ważne dla zbiorów o dużej chłonności, np. papieru, skóry, tkanin, ale również dla materiałów podatnych na korozję. Zmiany zawartości wody w otoczeniu prowadzą do szybszego niszczenia obiektów poprzez przebarwienia, deformacje, pęcznienie, kurczenie, rdzewienie czy przyspieszony rozkład. Optymalny poziom wilgotności powietrza dla większości eksponatów to 40-60%, a idealnie byłoby utrzymać go na poziomie 50%. Przekroczenie poziomu 65% może prowadzić do rozwoju pleśni czy grzybów, które w krótkim czasie mogą poważnie uszkodzić eksponaty. Należy mieć na uwadze fakt, że muzea są miejscami sprzyjającymi rozwojowi drobnoustrojów, ze względu na dużą rotację ludzi oraz różnorodność zgromadzonych wrażliwych materiałów, takich jak drewno, skóra czy papier.
Kolejnym ważnym, choć drugorzędnym parametrem, mającym wpływ na muzealia, jest temperatura. Zwykle jest ona dostosowana do komfortu osób przebywających w salach ekspozycyjnych, wynosząc od 16 do 25°C. Wyższe parametry, podobnie jak w przypadku wilgotności, mogą sprzyjać rozwojowi niepożądanych organizmów. Zbyt niska temperatura może natomiast przyczynić się do zwiększenia kruchości obiektów i innych uszkodzeń mechanicznych.
Stałe monitorowanie warunków środowiska jest niezwykle przydatne dla konserwatorów i innych pracowników muzeów. Ułatwi zlokalizowanie miejsc, w których należy umieścić nawilżacze lub żele absorbujące wilgoć, uszczelnić okna czy zamontować dodatkowe zasłony w drzwiach. Pomoże również wybrać najodpowiedniejsze lokalizacje dla obiektów wrażliwych, zadecydować o wydzieleniu odrębnego pomieszczenia czy ustawieniu gablot. Odczyty są cenną wskazówką dla inżynierów odpowiedzialnych za projektowanie i poprawność działania instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Systematyczna archiwizacja odczytów umożliwi dogłębną analizę zachodzących zmian, wyłapanie nieprawidłowości w cyklach sezonowych, a przez to podejmowanie właściwych decyzji i generowanie oszczędności. Wszystko to przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa zbiorom i umożliwi zachowanie ich w możliwie najlepszej kondycji przez długi czas.
Największe znaczenie dla zachowania eksponatów w dobrej kondycji ma utrzymanie wilgotności względnej na odpowiednim, stałym poziomie
Jest to szczególnie ważne dla zbiorów o dużej chłonności, np. papieru, skóry, tkanin, ale również dla materiałów podatnych na korozję. Zmiany zawartości wody w otoczeniu prowadzą do szybszego niszczenia obiektów poprzez przebarwienia, deformacje, pęcznienie, kurczenie, rdzewienie czy przyspieszony rozkład. Optymalny poziom wilgotności powietrza dla większości eksponatów to 40-60%, a idealnie byłoby utrzymać go na poziomie 50%. Przekroczenie poziomu 65% może prowadzić do rozwoju pleśni czy grzybów, które w krótkim czasie mogą poważnie uszkodzić eksponaty. Należy mieć na uwadze fakt, że muzea są miejscami sprzyjającymi rozwojowi drobnoustrojów, ze względu na dużą rotację ludzi oraz różnorodność zgromadzonych wrażliwych materiałów, takich jak drewno, skóra czy papier.
Częste i gwałtowne wahania temperatury i wilgotności mają bardziej destrukcyjny wpływ na muzealia niż długotrwałe przechowywanie ich w niepożądanych warunkach. Proces degradacji ma charakter kumulatywny – wpływ ma tu zarówno częstość, jak i intensywność zdarzeń. Zachodzące zmiany często są niewidoczne dla oka, dlatego instalacja systemu monitorującego warunków środowiska z funkcjonalnością powiadomień o przekroczeniu pożądanych warunków, to inwestycja niezbędna w każdym muzeum.